اقتصاد رفتاری چیست؟

هنگامی که در سال ۲۰۰۸ بحران مالی آمریکا به اوج خود رسید و دولت این کشور تعطیل شد، بحثی به وجود آمد مبنی بر اینکه چرا با وجود محاسبات، نمودارها و پیش بینی های دقیق اقتصاددانها، وضعیت اقتصادی به چنین حالت بحرانی رسیده است؟

اقتصاددان های رفتاری که سال ها بر این عقیده بودند که اقتصاد بیش از حد به ریاضیات، اعداد و نمودارها گره زده شده و پیش فرض اولیه ی آن مبنی بر منطقی تصمیم گرفتن مردم کاملا غلط است، پس از این واقعه مورد توجه قرار گرفتند. کانمن و سایر اندیشمندان حوزه اقتصاد رفتاری معتقدند که اقتصاد یعنی “مطالعه ی رفتار اقتصادی انسان”، آن ها اعتقاد داشتند که ما بیش از حد بر اقتصاد و کمتر بر انسان تاکید می کنیم. آن ها معتقد بودند که دیدگاه شکسپیر در مورد انسان “انسان عجب اثر هنرى است ! چقدر خاص در انديشه ، چقدر بى نهايت در تفكر، چقدر ستايش آميز در فرم و حركت. در عمل همانند يك فرشته!” ایراداتی دارد و آن انسان بسیار عاقل با ذهنی حسابگر وجود خارجی نداشته و افسانه ای بیش نبوده است

آدمی همواره خود را اشرف مخلوقات می دانسته و در این که می تواند همه ی کارهارا به بهترین نحو انجام دهد شکی نداشته است، حال چطور است از زاویه ی دیگری به این مسئله نگاه کنیم؟

اگر انسان ها بالاترین قدرت تصمیم گیری را دارند، دلیل شکست پروژه های بزرگ چیست؟ دلیل تعطیلی دولت آمریکا از در سال ۲۰۰۸ چه می توان باشد؟ پاسخ این سوالات این است: در این مسئله که انسان اشرف مخلوفات است، شکی نیست! به طور قطع هوشمندتر از مغز انسان در جهان طبیعت یافت نمی شود، اما همین ذهن من و شما که ۲۴ ساعت مشغول کار است هم دچار خطا می شود . !قسمت بد این مسئله آن است که خطا های ذهنی ما بسیار راحت تر از آنچه فکرش را بکنید رخ می دهند و در یک چشم به هم زدن ذهن شما تصمیمی اشتباه می گیرد .

سالهاست مححققان در پی یافتن راهکاری برای این مسئله و گرایش به سمت ایده آل می باشند. از علم هایی که در حال بررسی نواقص ذهن و به دنبال آن تصمیمات اشتباه است، می توان علم اقتصاد رفتاری را نام برد. این علم بر این باور است که انسان ها آن طور که در علم اقتصاد کلاسیک پیش بینی شده اند تصمیم نمی گیرند و تصمیمات آنها تحت تاثیر مسائل بسیار زیادیست که بعضا منجر به اشتباه هم می شود، بر خلاف اقتصاد سنتی که عقیده دارد پایه و اساس در انتخاب های مردم عقل و منطق است معتقد است که مسائلی از جمله عواطف، گرایشات ذهنی، باگ های فکری، خود تجربه کننده و خود بیاد اورنده هر شخص در تصمیم گیری موثرند.

اقتصاد رفتاری جزو علوم شناختی است. علوم شناختی، مباحث گوناگونی را مورد بررسی قرار می دهند، از جنگ و جرم شناسی تا صرفه جویی در انرژی را می توان با استفاده از راه حل های علوم شناختی مورد بحث قرار داد.

اقتصاد رفتاری رشته ایست که با روش علمی در فضای روان شناختی فاکتورهای مربوط به احساسات و اجتماع را در تحلیل فهم بازارها و عوامل اقتصادی به کار می گیرد.

در نهایت این علم به ما می گوید که نه تنها ما همه روزه اشتباه می کنیم بلکه دائما در حال تکرار آن اشتباهات هستیم. رفتارهای گمراه کننده ی ما نه تصادفی اند و نه بی مفهوم، آنها اسلوب مندند و قابل پیش بینی. ما با کمک اقتصاد رفتاری می توانیم نابخردی های ذهن خود را بهتر بشناسیم.